ناگفته هایی از فعالیت های زیرزمینی در حوزه دارو - وبلاگ خنده و شادی

به گزارش وبلاگ خنده و شادی، ناصر ریاحی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و رئیس انجمن واردکنندگان دارو، مافیای دارو و شرایط صنعت دارو در زمان پسابرجام را بررسی کرد.

به گزارش وبلاگ خنده و شادی، خبرآنلاین آورده است: صنعت دارو یکی از بزرگ ترین صنایع کشور است؛ همیشه بیماری هست و برای درمان آن نیز نیاز به دارو. آن طور که ناصر ریاحی، عضو هیأت کنندگان اتاق بازرگانی تهران و رئیس انجمن واردکنندگان دارو عنوان نمود، حجم گردش اقتصادی صنعت دارو 12 هزار میلیارد تومان است.

به گفته وی، حجم گردش اقتصادی ماکارونی به تنهایی بیشتر از دارو است. دارو بازار کوچکی است؛ فقط اسم و جنجال دارد. البته به اعتقاد این فعال بخش خصوصی، بازار دارو در تمامی کشورها تحت تاثیر مسائل اقتصادی منطقه قرار نمی گیرد و به طور معمول بازار باثباتی دارد.

مشروح گفت وگوی ناصر ریاحی با خبرآنلاین را در ادامه می خوانید:

در حال حاضر شرایط صنعت دارو را چطور ارزیابی می کنید؟ گردش اقتصادی این صنعت در دوران پسابرجام چگونه بوده است؟

گردش اقتصادی بازار دارو هم اکنون 12 هزار میلیارد تومان است. از این رقم، حداکثر 4 هزار میلیارد تومان واردات و حدود 8 هزار میلیارد تومان تولید داخل است. در حوزه تولید داخل، تقریبا 70 درصد این صنعت غیرخصوصی است؛ یعنی یا در اختیار دولت یا بخش عمومی است. سازمان تامین اجتماعی، ستاد اجرایی فرمان امام(ره)، بانک ملی و سایر بانک ها، سازمان امور بازنشستگی و غیره، مالک 70 درصد کارخانه ها هستند. اما واردات دارو تقریبا برعکس است. یعنی حدود 20 درصد در اختیار بخش عمومی و حدود 80 درصد در اختیار بخش خصوصی است. در کل می توان نتیجه گرفت که یک سوم صنعت دارو در دست بخش خصوصی و دوسوم در دست بخش غیرخصوصی است.

آیا انحصاری در تولید دارو وجود دارد؟

به دلیل تغییر مدیریت ها در دولت، هیچ مدیری حاضر و مایل به سرمایه گذاری جهت ارتقای کیفی یا کمی کارخانه داروسازی تحت مدیریت خود نیست . چون سرمایه گذاری معمولاً در طولانی مدت جواب می دهد و هیچ مسئول دولتی یا غیرخصوصی در این زمینه مدت طولانی دوام می آورند و تا زمانی که دولت یا بخش عمومی مالک اکثریت سهام شرکت های دارویی باشد، گردش نقدینگی در صنعت دارو کم است و بدلیل تقسیم تمام یا اکثریت سود شرکت ها کمتر می توان انتظار داشت که این قبیل شرکت ها سرمایه گذاری جدیدی انجام دهند.

به همین دلیل فعالان دولتی در این بازار نمره منفی می گیرند و انگیزه ای برای سرمایه گذاری ایجاد نمی شود. به همین عامل باعث شده کارخانه ها در این بخش فرسوده و به روز نباشد.

شرایط دیگری که برای بخش عمومی وجود دارد، این است که می توانند از رانت استفاده کنند. آنچه که به آن می گویند مافیا و رانت، دقیقا در همین نقطه ایجاد می شود. بسیاری از مدیرانی که سمت دارند و از سمت خود در بخش دولتی کنار میروند، مدیر یکی از بخش های عمومی می شوند. در این جا تضاد منافع وجود دارد. طبیعی است، چون بیشتر به واحدهای غیرخصوصی توجه دارند و در صورت دادن امتیاز به آنها کمتر پاسخ گو به مسوول دولتی هستند. یعنی اگر بخش عمومی کاری را بدون نوبت یا زودتر انجام دهد، کسی از آن ها سوالی نمی کند ولی اگر برای بخش خصوصی همان کار را بکند، باید جواب دهد. به این ترتیب انحصار در تولید دارو در ایران وجود دارد.

در زمان تحریم ها، نگرانی های زیادی در حوزه دارو و به خصوص واردات داروهای خاص وجود داشت. هم اکنون که تحریم ها برداشته شده، آیا تغییری در این صنعت دیده می شود؟

از لحاظ اقتصادی، دولت و بیمار خریدار دارو است. شما به پروژه های ساختمانی توجه کنید. اگر آهن نباشد، دو ماه پروژه عقب می افتد و پس از آمدن آهن، دوباره پروژه اجرایی می شود. ولی دارو اگر به موقع به بیمار نرسد، یا خود بیمار خوب می شود و یا صدمه می بیند. بنابراین همیشه دارو باید در دسترس باشد. از طرفی، دولت به دلیل این که خریدار دارو است، از لحاظ این که بیمه پول آن را می دهد، بازار بادوامی است و تحت نوسانات اقتصادی و رکود کمتر قرار می گیرد. از طرف دیگر، دارو همیشه معاف از تحریم ها است. به همین دلیل بازار آن ثبات دارد. در واقع هر چه که سلامت محور باشد، تحریم نمی شود.

اما چند مشکل در زمان تحریم ها به وجود آمد که به داروها و کلا حوزه سلامت آسیب رساند. البته دارو خیلی کمتر دچار کمبود شد چون فعالان این حوزه خصوصا بخش خصوصی فعال در بخش سلامت، به قیمت این که خودشان را به خطر بیاندازند، دارو را تامین کردند.

در کل دو مشکل وجود داشت. اولین مشکل، مسایل بانکی بود. اگرچه دارو تحریم نبود، ولی بانک ها در تحریم قرار داشتند. به همین دلیل هزار ترفند را باید به کار می گرفتند. در مورد تجهیزات پزشکی نیز این مسائل وجود داشت. به طور مثال، در بخش رادیوتراپی 10 تا 15 سال بود که تجهیزات جدید به ایران نیامده بود و بعد از برجام توانستند 4 تا 5 دستگاه وارد کنند. در کل در بازار دارو کمبود جدی به دلیل تحریم نداشتیم. آن جایی هم که کمبود ایجاد شد، به دلیل این بود که بانک مرکزی نتوانست ارز تخصیص دهد.

قیمت گذاری دارو به چه نحوی بوده است؟

قیمت گذاری در آن زمان براساس ارز مرجع بود، با این وجود، فعالان این بخش 270، 280 میلیون یورو دارو وارد کردند؛ در حالی که برخی از آن ها هنوز ارز مرجع و یا مابه تفاوت ارز را نگرفتند. در واقع علاوه بر این که سود عاید آنها نشد، بلکه زیان هم دیدند. البته 90 درصد از آن را بانک مرکزی در زمان دولت آقای روحانی پرداخت کرد، ولی برخی از واردکنندگان به دلیل این که مدارکشان کامل نیست و غیره، این امکان را پیدا نکردند.

مافیای دارو در دوره های مختلف خبرساز بوده است. مافیای دارو چگونه شکل گرفته است؟

مافیا که می گویید، به معنای فعالیت های زیرزمینی است. مافیا، به گانگسترهای ایتالیا و آمریکا می گفتند که مخفیانه در بخش های مختلف نفوذ می کردند و فعالیتشان پنهانی بود. اما کسی که شفاف عمل می کند، چگونه می تواند مافیا باشد؛ آن هم به معنایی که ما از آن استفاده می کنیم؟

چرا تا به امروز نتوانسته ایم جلوی مافیای دارو را بگیریم؟

این گروه در ایران، مافیا نیستند، بلکه قاچاق فروش و خلاف کار هستند که البته این گروه در همه صنوف وجود دارند، اما گروه کوچکی هستند. این طور نیست که شبکه ای عمل کنند. دولت خیلی بهتر است که جلوی قاچاق را بگیرد یا جلوی خرید و فروش دارو در ناصرخسرو را بگیرد، ولی مبارزه با معلول شاید بیش از هزار سال است که تجربه شده، اما کارساز نیست و باید با علت مبارزه کرد.

چرا کالا قاچاق می شود؟ چون واردکننده و تولیدکننده رسمی به دلایلی که مانع در کسب وکارشان وجود دارد، آن دارو را نمی توانند عرضه کنند. به طور مثال، به این راحتی ها مجوز واردات نمی دهند.

دارو الزاماتی دارد. دستگاه هایی به اسم data logger می گذارند که دما و آب وهوا و شرایط مختلف، شرایط را در طول حمل ونقل کنترل کند. بعد از آن که دارو وارد انبار می شود، خود انبار دیتالاگر دارد. آن دارویی که قاچاق شده، نمی دانیم که به چه نحوی وارد می شود. دارو ها باید در شرایط خاص نگهداری شوند. دارویی که قاچاق می شود، در بهترین شرایط حداقل اثر خود را از دست می دهد. داروی تقلبی حتما همراه با قاچاق به بازار تزریق می شود.

تجارب بد نیز از این طریق داشتیم. چند نفری که به دلیل دارویی که به آن ها تزریق شد، کور شدند. درست است که آن دارو برای تزریق داخل چشم نبوده است، ولی پنج سال بود این کار را می کردند و چنین اتفاقی رخ نداده بود. داروی تقلبی استفاده شده بود.

به همین دلیل مبارزه با معلول همیشه محکوم به شکست است. باید توجه کرد که چه شرایطی باعث شده که این دارو ها قاچاق شود؟ برخی داروها در بازار نیست و مردم ناچار هستند داروهای قاچاق شده را تهیه کنند.