چرا توافق نفتی اخیر برای نجات بازار نفت کافی نیست؟ - وبلاگ خنده و شادی

به گزارش وبلاگ خنده و شادی، بیش از 20 کشور فراوریکننده نفت به رهبری عربستان و روسیه و با وساطت آمریکا پس از چند روز مذاکره سرانجام روز یکشنبه بر سر بزرگترین کاهش هماهنگ فراوری نفت در تاریخ صنعت نفت دنیا به توافق رسیدند و مقرر شد مجموع فراوری نفت آنها به میزان 9.7 میلیون بشکه در روز کاهش یابد.

اما با توجه به شرایط موجود احتمالاً این کاهش عظیم نیز برای نجات بازار نفت کافی نخواهد بود. طی هفته های اخیر شیوع ویروس کرونا تجارت بین المللی را فلج نموده و ترددهای روزانه، سفرهای هوایی و حمل ونقل کالاها را به شدت کاهش داده است. کارشناسان حوزه نفت و انرژی می گویند تقاضای دنیای نفت بین 25 تا 35 میلیون بشکه در روز کاهش یافته است که این رقم بسیار بیشتر از میزان کاهش فراوری روزانه ای است که فراورینمایندگان عظیم نفت برای انجامش به توافق رسیده اند.

انتشار خبر این توافق موجب افزایش نسبی قیمت نفت در ابتدای معاملات روز دوشنبه شد، اما قیمت نفت سبک تگزاس در پایان معاملات تنها به 22.41 دلار در هر بشکه رسید که این رقم کمتر از نصف قیمت های ثبت شده برای نفت سبک تگزاس در اوایل امسال میلادی است. با این حال بسیاری از تحلیلگران می گویند اگر اعضای اوپک و دیگر فراورینمایندگان عظیم نفت دنیا برای کاهش فراوری نفت به توافق نرسیده بودند، قیمت نفت حتی می توانست حتی بیش از این سقوط کند.

مدیران ارشد شرکت های فعال در صنعت نفت آمریکا -که 10 میلیون شغل به طور مستقیم و غیرمستقیم به آن وابسته اند- از توافق نفتی جدید و نقش دونالد ترامپ در حصول این توافق استقبال نموده اند اما در عین حال تأکید دارند که توافق جدید نمی تواند به مسائل مالی آنها پایان دهد.

کِرک ادواردز، مدیرعامل شرکت لاتیگو پترولیوم تگزاس، در این رابطه می گوید: مشکل اصلی این است که هنوز به اندازه کافی تقاضا در بازار نفت وجود ندارد. حتی با وجود کاهش فراوری نفت، حجم عظیمی از مازاد عرضه در بازار باقی خواهد ماند. به همین دلیل است که پس از توافق اخیر شاهد رشد چشمگیر قیمت نفت نبوده ایم. با این شرایط پیش بینی من این است که تنها در حوضه نفتی پرمیان تگزاس حدود 40 هزار نفر از کارگران اخراج خواهند شد. دیگر هیچ دلیلی برای حفر یا تکمیل چاه های نفتی جدید وجود ندارد زیرا بازاری نیست که بتوان فراوری جدید را در آنجا فروخت.

اگرچه کاهش قابل توجه قیمت نفت طی هفته های اخیر می تواند محرکی برای افزایش تقاضای دنیای این محصول باشد، اما این افزایش تقاضا احتمالاً تا زمان مهار ویروس کرونا به تعویق خواهد افتاد. از طرفی اجرای توافق کاهش 9.7 میلیون بشکه ای فراوری نفت که حتی کشورهای آمریکا، کانادا برزیل و نروژ -که هیچ یک جزو ائتلاف نفتی موسوم به اوپک پلاس نیستند- نیز در آن مشارکت دارند، از روز اول ماه می (12 اردیبهشت) شروع خواهد شد و تا آن موقع پالایشگاه های اروپایی با کمبود ظرفیت ذخیره سازی نفت روبرو خواهند شد.

فرانسیسکو بلانچ، رئیس بخش تحقیقات بازار کالاهای خام در بانک آو آمریکا، در توصیف شرایط موجود تأکید می نماید: سقوط تقاضا آنی و عمیق است، در حالی که کاهش عرضه احتمالاً به مرور زمان و طی چند مرحله اتفاق خواهد افتاد. بدین ترتیب ریسک های متعددی در بازار باقی خواهند ماند.

به گفته کارشناسان مؤسسه اطلاعات انرژی و کالاهای خام گلوبال پلاتز، یک ریسک عظیم برای توافق نفتی جدید این است که بعضی از کشورهایی که توافق نموده اند فراوری نفت خود را تا 23 درصد کاهش دهند، به حرف خود عمل ننمایند. کارشناسان گلوبال پلاتز می گویند بعضی اعضای اوپک قبلاً نیز بارها دست به تقلب زده و سهمیه بندی را رعایت ننموده اند که آخرین مورد آن همین ماه گذشته رخ داده است.

از طرفی بعضی فراورینمایندگان نفت سعی در حفظ سهم بازار خود در چارچوب توافق دارند. به عنوان مثال، شرکت نفتی سعودی آرامکو روز یکشنبه تنها ساعاتی پس از اعلام توافق نفتی، تخفیف فروش محصولات خود را برای دومین ماه متوالی تمدید کرد. این اقدام اگرچه نقض توافق محسوب نمی گردد اما نشان می دهد که سعودی ها مصمم هستند که به هر قیمتی از سهم بازار خود دفاع نمایند.

در چارچوب توافق نفتی جدید، بیشترین کاهش فراوری نفت در ماه های ملی و ژوئن (از اواسط اردیبهشت تا اواسط تیرماه) اتفاق خواهد افتاد، اما کشورهای مشارکت نماینده در این توافق متعهد شده اند که تا آوریل 2022 یعنی تا دو سال آینده نیز فراوری نفت خود را در سطحی پایین تر نگاه دارند. این نشان می دهد که فراورینمایندگان نفت عملاً پذیرفته اند که تقاضای نفت حتی پس از پایان بحران کرونا نیز به حالت عادی بازنخواهد گشت.

چشم انداز صنعت نفت دنیا تا حد زیادی به تحولات مربوط به ویروس کرونا گره خورده است؛ چیزی که کمتر کسی می تواند با اطمینان اقدام به پیش بینی درباره آن کند. پل سانکی، مدیرکل منطقه ای بانک سرمایه گذاری میزوهو سکیوریتیز در نیویورک، در این خصوص می گوید: آیا ویروس کرونا یک ویروس دوره ای است؟ آیا تقاضای نفت به صورت ساختاری تحت تأثیر دنیای ماسک ها قرار می گیرد و بیشتر سقوط می نماید؟ به یاد داشته باشید که در واقع سقوط تقاضای نفت تنها یکی از تأثیرات ویروس کرونا است که ظرف یک ماه رخ داده است.

کشورهای فراورینماینده نفت در خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین نه تنها به دلیل کاهش قیمت نفت دچار مسائل مالی خواهند شد، بلکه احتمال تنش های سیاسی نیز در این کشورها وجود دارد زیرا دولت های آنها مجبور به کاهش طرح های حمایتی و یارانه های انرژی خواهند شد. به عنوان مثال ممکن است کوشش های عربستان سعودی برای متنوع سازی اقتصادش به خطر بیفتد زیرا درآمدهای نفتی این کشور به شدت کاهش یافته و برای اجرای طرح های جدید کفایت نمی نماید.

در آمریکا نیز کاهش تقاضا و فراوری نفت می تواند اقتصاد ایالت هایی مانند تگزاس، اوکلاهما، داکوتای شمالی و آلاسکا -به ویژه مناطق روستایی این ایالت ها که وابستگی شدیدی به شرکت های نفتی دارند- را به رکود بکشاند. در بعضی مناطق این ایالت ها اگرچه موارد زیادی از آلودگی به ویروس کرونا مشاهده نشده است، اما رستوران ها و هتل ها به حالت تعطیل درآمده اند زیرا شرکت های نفتی عملاً فعالیت های خود را در این مناطق متوقف نموده اند.

با این حال، باید گفت که توافق نفتی اخیر بین اعضای اوپک و سایر فراورینمایندگان عظیم نفت در دنیا توانسته است یک کف قیمتی موقت را برای جلوگیری از سقوط بیشتر قیمت نفت حداقل در کوتاه مدت ایجاد کند و همین راهکار موقت نیز ممکن است به نجات بعضی شرکت های نفتی منجر گردد.